Europejska Unia Wspólnot Polonijnych

Na spotkaniu w sierpniu 1993 r. w Ramsau stworzono podwaliny przyszłej organizacji. Konsekwencją postanowień z Ramsau było I Zebranie Europejskich Wspólnot Polonijnych, które odbyło się w Londynie, w grudniu 1993 r. i zaowocowało utworzeniem Europejskiej Rady Wspólnoty Polonijnych. (W późniejszych dokumentach zebranie uznawane jest za I Zjazd ERWP). Na zebraniu przyjęto regulamin i powierzono prowadzenie Sekretariatu Zjednoczeniu Polskiemu w Wielkiej Brytanii. Z tej racji, pierwszym Prezesem Rady został Zygmunt Szkopiak, który pełnił tę funkcję do 2000 r. Rada miała charakter konsultatywny i reprezentacyjny, lecz nie instytucjonalny. Nie miała statutu, jedynie regulamin określający skład, działalność i formę zebrań. Celami było promowanie spraw polskich i naszych polonijnych w integrowaniu się z demokratycznym Zachodem, współpraca ze wspólnotami polskimi na całym świecie oraz pomoc dla organizacji polskich w państwach postkomunistycznych.

Rada wówczas nie składała się z organizacji, tylko z delegatów, gdyż organizacje nie posiadały członkostwa w Radzie, a jedynie wybierały lub wyznaczały swych delegatów. Nie było, więc też składek członkowskich.

W sierpniu 1994 r. w Pułtusku odbyło się spotkanie prezesów organizacji Polaków i Polonii świata. Powiązane to było z obchodami 50. rocznicy Powstania Warszawskiego. Przybyło na nie wielu prezesów organizacji polonijnych z zachodniej i z wschodniej Europy. Była to okazja do spotkania i zacieśnienia więzi. Zgromadzeni prezesi zdecydowanie opowiedzieli się za wzajemną współpracą, której oś główna przebiegać będzie przez Polskę.

Efektem tego spotkania i konfrontacji były decyzje podjęte w parę miesięcy później w Brukseli, w październiku 1994 r. na II Zebraniu Europejskiej Rady Wspólnot Polonijnych. W obradach udział wzięło 26 delegatów, reprezentujących 13 organizacji z 7 krajów europejskich. Głównym punktem programu był referat ambasadora Jana Kułakowskiego o procesie integracji europejskiej i miejscu Polski w tym procesie. W swym koreferacie Wiktor Moszczyński zaproponował utworzenie Europejskiego Centrum Polonijnego w Brukseli, które integrowałoby Polonię europejską i stwarzało szansę na lepszą promocję spraw polskich w UE. Najważniejszą jednak sprawą było postanowienie o rozszerzeniu ERWP na wschodnią i południową Europę. Była to historyczna decyzja, choć w pełni potwierdzona dopiero na zjeździe w Pułtusku w roku 1996.

Rok 1995 zaznaczył się w historii rozwijającej się organizacji jako trudny i nieprzynoszący rozwiązań. Znajdującemu się w Londynie Sekretariatowi ERWP nie udaje się nawiązać dialogu z organizacjami krajowymi. Na przestrzeni pół roku kontakt z Sekretariatem podejmuje zaledwie 4 organizacje (z 14), których delegaci zasiadali w Radzie. We wrześniu tego roku odbył się w Lublinie zjazd Rady Polonii Świata, który był kolejną okazją spotkania europejskich organizacji ze Wschodu i z Zachodu. W trakcie rozmów organizacje wschodnioeuropejskie jednomyślnie wyraziły gotowość włączenia się do EUWP. Zaplanowane na przełom listopada i grudnia zebranie ERWP nie doszło do skutku.

Najważniejszym wydarzeniem roku 1996 był II Zjazd Europejskiej Rady Wspólnot Polonijnych, który odbył się w kwietniu w Pułtusku. Referat programowy zjazdu pt. „Europejska Rada Wspólnot Polonijnych – skąd i dokąd idziemy” wygłosił Wiktor Moszczyński. Zgodnie z ustaleniami zebrania brukselskiego na zjazd zostały zaproszone delegacje ogólnokrajowych organizacji z państw wschodniej i południowej Europy, z których 9 zgłosiło akces do Europejskiej Rady Wspólnot Polonijnych. Delegaci wyrazili konieczność równego traktowania wszystkich organizacji i wobec tego pilnego przeprowadzenia zmian w regulaminie ERWP, tak, aby obejmował on również organizacje polonijne z państw Europy Południowej i Wschodniej. W Pułtusku padła też ważna propozycja utworzenia centrum promowania spraw polskich i polonijnych przy siedzibie Unii Europejskiej w Brukseli i utworzenia równoległego biura w Warszawie. W grudniu 1996 r. projekt został ukończony i przedstawiony władzom polskim.

W marcu 1997 roku w Senacie Rzeczypospolitej Polskiej odbyła się debata poświęcona Polakom zamieszkałym poza granicami kraju. Na posiedzeniu Senatu RP podjęto uchwałę o więzi Polaków zamieszkałych za granicą i Polonii z Macierzą. W roku tym w krajach członkowskich NATO organizacje polonijne podjęły akcje wspierające przystąpienie Polski do tej organizacji, a większość organizacji polonijnych w Europie podjęła działania na rzecz zorganizowania doraźnej pomocy ofiarom tragedii powodzi w Polsce.

We wrześniu 1998 roku odbył się w Pułtusku III Zjazd Europejskiej Rady Wspólnot Polonijnych. W zjeździe udział wzięło 41 delegatów reprezentujących organizacje polonijne z 18 krajów europejskich. Zjazd przyjął szereg uchwał w sprawie duszpasterstwa, obywatelstwa, mniejszości narodowych i o Karcie Polaka. Podkreślono, że ERWP oczekuje od władz polskich i organizacji pozarządowych, konsultacji i porozumiewania się w sprawach planów dotyczących Polaków za granicą. Na wniosek komisji statutowej zjazd zatwierdził nowy Regulamin ERWP zlecając jednocześnie komisji dalsze prace nad opracowaniem statutu. W decyzji tej zaznaczył się wyraźnie ewolucyjny charakter zmian w strukturze europejskiej wspólnoty. Po raz pierwszy regulamin przewidywał wybór prezesa, zatwierdzanie Sekretariatu i składki członkowskie opłacane przez organizacje posiadające swych delegatów w Radzie. Rada nadal jednak pozostawała otwartym, demokratycznym i dobrowolnym forum współpracy organizacji polskich i polonijnych. I prezesem ERWP wybranym na dwuletnia kadencję został Zygmunt Szkopiak ze Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii, któremu zjazd powierzył utworzenie Sekretariatu. Po konsultacjach prezes ERWP powołał Sekretariat w składzie: Emilia Chmielowa – prezes Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie, Helena Miziniak – sekretarz generalny Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii i Tadeusz Pilat – prezes Zrzeszenia Organizacji Polonijnych w Szwecji. W październiku 1998 roku ERWP zaopiniowała projekty trzech aktów prawnych: ustawy o repatriacji, ustawy o obywatelstwie polskim i ustawy o Karcie Polaka.

W kwietniu 1999 roku w związku z wyborami do Parlamentu Europejskiego Sekretariat rozesłał materiały przygotowane przez organizacje „Poland Comes Home”. Były to materiały informacyjne dla polityków w krajach osiedlenia przychylnych Polsce i Polakom, a także dla kandydatów na posłów do Parlamentu Europejskiego. W październiku 1999 roku we Lwowie odbyło się zebranie prezesów organizacji członkowskich Europejskiej Rady Wspólnot Polonijnych, na które przyjechało 32 uczestników zebrania reprezentujących 19 organizacji członkowskich z 16 krajów Europy. Stwierdzono, że w Radzie nastąpiło znaczne ożywienie w porównaniu z poprzednim okresem. Rada poparła propozycję Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” zorganizowania światowego zjazdu Polaków w roku 2001.

W październiku 2000 r. w Pułtusku odbył się IV Zjazd Europejskiej Rady Wspólnot Polonijnych. W tym przełomowym zjeździe udział wzięło 53 uczestników reprezentujących 29 organizacji z 22 krajów europejskich. Po raz pierwszy udział wzięło 14 reprezentantów młodzieży z różnych krajów europejskich. Powstała Rada Europejskiej Młodzieży Polonijnej przy EUWP. Założycielami są wyłącznie ludzie młodzi pochodzących z 14 krajów europejskich. Na wniosek komisji statutowej zjazd przyjął nowy statut i nową nazwę organizacji: Europejska Unia Wspólnot Polonijnych. Nastąpiła olbrzymia zmiana jakościowa. Po raz pierwszy dokumentem regulującym funkcjonowanie organizacji został statut, a nie regulamin. Członkami EUWP nie byli delegaci poszczególnych organizacji, lecz same organizacje. ERWP była „forum współpracy”, zaś EUWP stała się „związkiem”, czyli pełną strukturą organizacyjną. Wybrano nowe władze EUWP: prezydent – Helena Miziniak (Wielka Brytania), wiceprezydent – Tadeusz Adam Pilat (Szwecja), sekretarze: Jan Mokrzycki (Wielka Brytania), Roman Śmigielski (Dania) i Urszula Milczewska (Bułgaria). Zjazd nadał tytuł Honorowego Prezydenta EUWP dr Zygmuntowi Szkopiakowi.

W 2001 roku. odbyły się trzy spotkania regionalne EUWP w Ramsau, w Budapeszcie i w Gemonie. Najważniejszym wydarzeniem roku był II Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy, który odbył się w kwietniu w Warszawie, Pułtusku, Krakowie i Częstochowie. Tak jak poprzedni nie dal on odpowiedzi w najważniejszym temacie – integracji ruchu polonijnego na świecie. W październiku 2001 r. w Domu Polonii w Pułtusku odbyły się obrady Rady Prezesów organizacji członkowskich do EUWP. Omówiono wyniki II Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy oraz wkład EUWP w przygotowanie i merytoryczny przebieg zjazdu. Przeprowadzono szeroką dyskusję na temat przyszłych struktur Rady Polonii Świata. Uznano potrzebę ogólnoświatowego porozumienia polonijnego o luźnej strukturze organizacyjnej. Rada Prezesów wyraziła wolę nawiązania bliższych kontaktów z innymi organizacjami o zasięgu kontynentalnym.

Od tej chwili EUWP zrzeszała 35 organizacji z 26 krajów europejskich. W czasie obrad dyskutowano na temat sposobów reagowania na antypolskie przekazy, które od czasu do czasu ukazują się w europejskich mediach. Zbigniew Kostecki z Niemiec przedstawił znaczenie Internetu, jako źródła informacji dla całej Polonii i jako narzędzia do szybkiej komunikacji między organizacjami. Rada Prezesów EUWP wystosowała listy do władz polskich, w których zapewniła adresatów, że jest otwarta na wszelkie formy partnerskiej współpracy służące interesom Polski i Polaków rozsianych po całym świecie.

Rok 2002 obfitował w wydarzenia polonijne. Odbyły się 3 spotkania regionalne. W lutym konferencja organizacji polonijnych regionu Morza Bałtyckiego w Sztokholmie, w maju w Paryżu oraz w we wrześniu w Suczawie odbyło się spotkanie regionalne organizacji polonijnych Europy południowej i środkowo-wschodniej. Powstał rządowy program współpracy z Polonią i Polakami za granicą, a w Senacie RP odbyła się debata poświęcona współpracy z Polonią i rządowemu programowi.

Delegacja EUWP była najliczniejsza, w dyskusji zabrało glos 11 osób. Po dyskusji odbyło się spotkanie poświęcona przyszłości Rady Polonii Świata oraz uroczyście obchodzono po raz pierwszy Święto Polonii – 2 Maja. W lipcu tego roku na Tenerifie trzy organizacje kontynentalne EUWP, USOPAŁ i RNPA (Rada Naczelna Polonii Australijskiej) zawarły porozumienie w sprawie działań na rzecz integracji ruchu polonijnego na świecie. We wrześniu 2002 roku w Pułtusku odbyło się posiedzenie Rady Prezesów Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych. Po dyskusji przyjęto za najwłaściwsze dążenie do oparcia przyszłej działalności Rady Polonii Świata na strukturach kontynentalnych. Tego typu rozwiązania postanowiono popierać w pracach nad nowym statutem RPŚ. Zatwierdzono porozumienie trzech organizacji kontynentalnych z Teneryfy. Dokooptowano na wakujące miejsce w Sekretariacie Tadeusza Kruczkowskiego z Białorusi. Określono działalność EUWP na rzecz przyjęcia Polski do Unii Europejskiej. Następnego dnia odbyło się w Pułtusku z dawna oczekiwane zebranie Rady Polonii Świata. Przyjęto nowy statut, który nie dawał tej organizacji szansy na szybki rozwój i efektywną pracę oraz wybrano nowego prezesa, Lesa Kuczyńskiego z USA. W październiku 2002 roku zmarł jeden z twórców EUWP i jej pierwszy prezes Zygmunt Szkopiak. W listopadzie 2002 r. odbyło się pierwsze posiedzenie nowo powołanej Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Marszałku Senatu RP.

Na początku 2003 roku EUWP ogłosiła deklarację popierającą przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Konsekwencją tego kroku była zaproponowana przez Wiktora Moszczyńskiego konferencja promocyjna Polonii europejskiej w maju w Senacie RP. Udział w niej wzięło 45 przedstawicieli środowisk i organizacji polonijnych z europejskiej piętnastki. Przedstawiciele EUWP wzięli również udział w dwóch konferencjach: II Międzynarodowej Konferencji Polonijnej w Szczecinie pod hasłem „Polska-Polonia wzajemne oczekiwania” i w krakowskiej konferencji pod hasłem „Polonia a Unia Europejska – nowa jakość współpracy”. W 2003 roku odbyły się też trzy spotkania regionalne: w sierpniu w Bagieńcu w Czechach, spotkanie integracyjne organizacji polonijnych Europy środkowej i w październiku w Zagrzebiu regionalne spotkanie organizacji członkowskich EUWP Europy środkowej i południowo-wschodniej.

W listopadzie 2003 roku odbyło się pierwsze posiedzenie Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Marszałku Senatu, w której EUWP było reprezentowane przez prezydent Helenę Miziniak. Rok ten zakończył w grudniu w Londynie V Zjazd Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych, połączony z jubileuszem 10-lecia organizacji. Wybrano nowe władze EUWP: Prezydentem została – Helena Miziniak (Wielka Brytania), wiceprezydentem – Tadeusz Adam Pilat (Szwecja), sekretarzem generalnym – Roman Śmigielski (Dania), a sekretarzami zostali Urszula Milczewska (Bułgaria), Aleksander Zając (Niemcy) i Czesław Błasik (Rosja).

W lutym 2004 roku w Szczyrku odbyły się zimowe światowe igrzyska polonijne, na których EUWP reprezentuje wiceprezydent Tadeusz Adam Pilat. Ufundowanie przez EUWP pucharu „Fair Play” rozpoczyna współpracę z organizatorami igrzysk polonijnych. Została też podpisana przez prezydent Helenę Miziniak umowa o współpracy między EUWP a Uniwersytetem Szczecińskim. Umowa zaowocowała wspólnym zorganizowaniem we wrześniu III Międzynarodowej Konferencji Polonijnej. W dniach 1, 2 i 3 maja 2004 r. odbyły się w wielu krajach wielkie imprezy polonijne z okazji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Miejscem tych największych imprez były: Londyn, Malmö, Wilno, Dublin, Madryt, Helsinki, Wiedeń, Bruksela, Kopenhaga i Tuzla. Prasa polonijna informowała, że rozpoczął się wielki exodus polskich pracowników do krajów takich krajów Unii Europejskiej. W październiku tego roku odbyło się w Wilnie europejskie spotkanie młodzieży polonijnej oraz Rada Prezesów EUWP w Brukseli, a w listopadzie obradowała w Warszawie Polonijna Rada Konsultacyjna przy Marszałku Senatu RP. W grudniu 2004 r. odbyła się w Malmö II Konferencja Organizacji Polonijnych Regionu Morza Bałtyckiego, zorganizowana wspólnie ze Zrzeszeniem Organizacji Polonijnych w Szwecji.

W styczniu 2005 r. EUWP włączyła się w sprawę wypłaty odszkodowań dla robotników przymusowych III Rzeszy. Reprezentantem EUWP w Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM) został sekretarz EUWP Jan Mokrzycki. W kwietniu 2005 r. w Szczecinie odbyła się organizowana wspólnie z EUWP Międzynarodowa Konferencja Polonijna pn. „Europejski wymiar duszpasterstwa polonijnego”. W tym samym czasie Polonię europejską ogarnęła żałoba po śmierci Jana Pawła II. Władze Republiki Białorusi zdelegalizowały Związek Polaków na Białorusi, rozpoczynając tym samym wieloletnie prześladowanie mniejszości polskiej w tym kraju. EUWP i wiele organizacji członkowskich wysłały listy protestacyjne w tej sprawie, a do Grodna udała się delegacja EUWP pod przewodnictwem prezydent Heleny Miziniak. W lipcu wiceprezydent Tadeusz Adam Pilat wziął udział w XIII Światowym Festiwalu Polonijnych Zespołów Folklorystycznych w Rzeszowie, rozpoczynając tym samym współpracę EUWP, ze stolicą polonijnego folkloru. We wrześniu odbyły się dwie konferencje z udziałem przedstawicieli EUWP: w Krakowie I Kongres Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie a w Szczecinie IV Międzynarodowa Konferencja Polonijna pod hasłem „Europa polskich ojczyzn”. W październiku 2005 r. Rada Prezesów EUWP obradowała w Budapeszcie. Rok zakończyło w grudniu II Europejskie Spotkanie Młodzieży Polonijnej w Wilnie.

Rok 2006 rozpoczyna powołanie w lutym przez Marszałka Senatu Bogdana Borusewicza nowej Polonijnej Rady Konsultacyjnej. Europejską Unię Wspólnot Polonijnych w Polonijnej Radzie Konsultacyjnej reprezentuje prezydent Helena Miziniak. W czerwcu 2006 roku na V Forum Oświaty Polonijnej w Krakowie wiceprezydent EUWP Tadeusz Adam Pilat wygłosił referat programowy pt. „Nowa Polonia, nowa sytuacja, nowe potrzeby”. We wrześniu w Warszawie EUWP zorganizowała młodzieżowe warsztaty dyskusyjne, podczas których powołano do życia NOEMP – Niezależną Organizację Europejskiej Młodzieży Polonijnej. W październiku obradował w Wilnie VI Zjazd EUWP. Głównymi tematami była integracja ruchu polonijnego na świecie, praca nad „Kartą Polaka” oraz nowa emigracja zarobkowa do krajów Unii Europejskiej. Wybrano nowe władze EUWP. Prezydentem został wybrany Tadeusz Adam Pilat (Szwecja), wiceprezydentem Aleksander Zając (Niemcy), a sekretarzem generalnym Roman Smigielski (Dania). Sekretarzami zostali: Andżelika Borys (Białoruś), Emilia Chmielowa (Ukraina), Edward Trusewicz (Litwa).

Organizacje EUWP solidarnie protestowały przeciw prowokacji i aresztowaniu sekretarz EUWP, prezes Związku Polaków na Białorusi Andżeliki Borys.

Istotnym wydarzeniem 2007 roku było kolejne posiedzenie Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Marszałku Senatu. Do Rady Marszałek Bogdan Borusewicz powołał prezydenta EUWP Tadeusza Adama Pilata. W radzie zasiadali również członkowie sekretariatu EUWP: Helena Miziniak, Andżelika Borys i Emilia Chmielowa. W maju minister edukacji narodowej Rzeczypospolitej Polskiej Roman Giertych zwołał naradę w sprawie oświaty polonijnej, w której udział wzięli działacze oświatowi EUWP: Tadeusz Adam Pilat (Szwecja), Aleksandra Podhorodecka (Wielka Brytania) oraz Piotr Małoszewski i Józef Malinowski (Niemcy). W lipcu 2007 r. na XVIII Światowych Igrzyskach Polonijnych wręczono Puchar „Fair Play” EUWP, a w sierpniu na XIII Festiwalu Kultury Kresowej w Mrągowie wręczono nagrodę EUWP. Również w sierpniu w sprawie „Karty Polska” przed Kancelarią Premiera RP demonstrowało ponad 100 osób przybyłych z Ukrainy, Litwy i Białorusi. Wraz z nimi demonstrują Prezydent EUWP Tadeusz Adam Pilat i sekretarze: Andżelika Borys, Emilia Chmielowa i Edward Trusewicz. 14 dni później Sejm uchwala ustawę o Karcie Polaka. We wrześniu przez 5 dni obradowały zjazdy polonijne. Rada Prezesów EUWP obradowała w pomieszczeniach Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” i miała skrócony, lecz formalny charakter. Głównym wydarzeniem był III Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy, który obradował w salach Sejmu i Senatu RP w obecności Prezydenta Lecha Kaczyńskiego i Premiera Jarosława Kaczyńskiego. Walny Zjazd Rady Polonii Świata pod nieobecność prezesa nie spełnił wymagań statutowych, co formalnie go unieważniło. W październiku prezydent honorowy Helena Miziniak wzięła udział w szczecińskiej konferencji polonijnej pt. „Diaspora kobiet polskich” współorganizowanej przez EUWP.

Rok 2008 rozpoczyna zorganizowane w styczniu przez Józefa Malinowskiego I Europejskie Sympozjum Polskich Macierzy Szkolnych w Mönchengladbach. Na Dzień Polonii delegacje polonijne wraz z Marszałkiem Senatu RP udały się do Aten. EUWP reprezentowali Tadeusz Pilat i Helena Miziniak. W maju odbyło się warszawskie zebranie grupy roboczej NOEMP, które zaowocowało sierpniowym obozem młodzieżowym w Krościenku. Również w maju na VII Walnym Zebraniu Delegatów Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” prezesem został wybrany Maciej Płażyński. W czerwcu delegacja EUWP: Tadeusz Pilat, Helena Miziniak i Roman Śmigielski udali się do Premiera Donalda Tuska. Poruszono problemy Polonii europejskiej, a zwłaszcza zapowiadane zmiany w dotowaniu działalności polonijnej. W czasie spotkania Prezes Rady Ministrów oświadczył, że środki polonijne nie zostaną przeniesione z Senatu RP do Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Marszałek Senatu Bogdan Borusewicz wręczył nominacje członkom Polonijnej Rady Konsultacyjnej, w skład której weszli europejscy działacze polonijni: Anżelika Borys (Białoruś), Emilia Chmielowa (Ukraina), Józef Kwiatkowski (Litwa), Jan Mokrzycki (Wielka Brytania) i Tadeusz A. Pilat (Szwecja). W lipcu i sierpniu delegacje EUWP wzięły udział w XIV Światowym Festiwalu Polonijnych Zespołów Folklorystycznych w Rzeszowie i w Festiwalu Kultury Kresowej w Mrągowie, gdzie Nagrodę EUWP otrzymał Zespół Tańca Ludowego „Zgoda” z Wilna, a EUWP uhonorowano statuetką Festiwalu. We wrześniu Tadeusz Adam Pilat prowadził sesję plenarną na II Kongresie Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie w Krakowie, a Helena Miziniak odebrała z rąk Marszałka Bogdana Borusewicza Nagrodę „Fidelis Poloniae 2008” dla Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych, przyznaną przez XVI Światowe Forum Mediów Polonijnych w Tarnowie. W listopadzie 2008 roku Prezydent Lech Kaczyński zaprosił liczną grupę europejskich i światowych działaczy polonijnych do Warszawy na obchody 90. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Również w listopadzie odbyła się w Szczecinie z udziałem EUWP VII Międzynarodowa Konferencja Polonijna pt. „Wychowanie i edukacja w środowiskach diaspory polskiej”, a w Berlinie obradowała Rada Prezesów, zakończona jubileuszem 15-lecia EUWP.

W kwietniu 2009 roku delegacja Sekretariatu EUWP w składzie: Tadeusz Adam Pilat, Helena Miziniak, Aleksander Zając, Andżelika Borys i Edward Trusewicz wzięła udział w uroczystościach pogrzebowych Marszałka Andrzeja Stelmachowskiego. Dzień Polonii i Polaków za Granicą 2009, z udziałem Marszałka Bogdana Borusewicza zorganizowany został w Sankt Petersburgu. Udział w nim wzięli Tadeusz Adam Pilat, Halina Romanowa, Roman Śmigielski, Wanda Krukowska, Jerzy Jankowski i Michał Zieliński. Z okazji Dnia Polonii na styku granic Niemiec, Belgii i Holandii w Aachen, spotkała się Polonia z tych trzech krajów, na imprezie pt. „Ponad granicami”. W czerwcu 2009 r. odbyła się w Londynie konferencja „Monitor 2009”, poświęcona problemom nowej emigracji zarobkowej do krajów Unii Europejskiej. W konferencji udział wzięło 58 delegatów reprezentujących polskie placówki dyplomatyczne, organizacje członkowskie EUWP i środowiska nowej emigracji. Z udziałem delegacji EUWP odbyły się w lipcu 2009 r. uroczyste obchody 20-lecia Odrodzonego Senatu RP, a w sierpniu – XV jubileuszowa edycja Festiwalu Kultury Kresowej w Mrągowie. W październiku tego roku w szwedzkim Malmö odbyła się międzynarodowa konferencja polonijna pt. „Przyszłość szkoły polonijnej”, zorganizowana przez EUWP, Zrzeszenie Organizacji Polonijnych w Szwecji oraz Konsulat Generalny RP w Malmö. VII Zjazd Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych w Pułtusku określił przyszłą działalność EUWP oraz dokonał wyboru władz organizacji. Prezydentem został ponownie Tadeusz Adam Pilat. W skład Sekretariatu weszli: wiceprezydent Aleksander Zając (Niemcy), sekretarz generalny Roman Śmigielski (Dania) oraz sekretarze: Bożena Bogdańska-Szadai (Węgry), Emilia Chmielowa (Ukraina) i Edward Trusewicz (Litwa).

Początek roku 2010 – to fala protestów organizacji polonijnych przeciw prześladowania Polaków na Białorusi. Sekretariat EUWP wydał oświadczenie w tej sprawie i skierował odpowiednie pisma do Aleksandra Łukaszenki, prezydenta Republiki Białorusi, do Leonida Siemionowicza Malcewa, sekretarza d/s bezpieczeństwa Republiki Białorusi, do prof. Jerzego Buzka, przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, do José Manuela Barroso, przewodniczącego Komisji Europejskiej, i do Thorbjørna Jaglanda, sekretarza generalnego Rady Europy. W marcu w Ostródzie odbyła się 3 konferencja oświatowa z udziałem reprezentacji EUWP. Po Katastrofie Smoleńskiej na uroczystości pogrzebowe w Warszawie i w Krakowie dojechali: Tadeusz Adam Pilat, Andżelika Borys, Emilia Chmielowa, Halina Csucs i Gerwazy Longher. Na pogrzeb Prezydenta Kaczorowskiego przyjechali również Janusz Rogowski i Franciszka Konieczna z Francji. W maju 2010 r. członkowie Sekretariatu EUWP wzięli udział Europejski Dzień Polonii „Europa bez granic” – Akwizgran 2010, gdzie główną nagrodę „Polonicusa” otrzymał Jerzy Buzek. Trzyosobowa delegacja NOEMP-u w składzie: Robert Nowakowski (Wielka Brytania), Andrzej Jurczak (Austria) i Danijel Simic (Chorwacja) wzięła udział w konferencji Quo Vadis II (QVII) w Windsor w Kanadzie. W czerwcu 2010 roku nadzwyczajne walne zgromadzenie delegatów Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, wybrało na stanowisko prezesa Longina Komołowskiego. W lipcu tego roku minister Katarzyna Hall powołała Radę Oświaty Polonijnej, w skład której wszedł Prezydent EUWP Tadeusz Adam Pilat. Kolejno odbyły się w sierpniu Festiwal Kultury kresowej w Mrągowie, we wrześniu III zjazd nauczycieli języka polskiego w Niemczech w domu Polskiej Misji Katolickiej „Concordia”. W październiku przedstawiciele EUWP wzięli udział w Forum Kultury Polonijnej w Rzeszowie oraz II Europejskim Sympozjum Polskich Macierzy Szkolnych w Wilnie. W Warszawie uroczystości 20-lecia Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” zgromadziły licznych działaczy polonijnych z Heleną Miziniak na czele. Następnego dnia po obchodach odbyło się doroczne posiedzenie Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Marszałku Senatu VII Kadencji, a bogaty w wydarzenia miesiąc zakończył Monitor Emigracji Zarobkowej 2010 sfinansowany i zorganizowany przez Zrzeszenie Organizacji Polonijnych w Szwecji wraz z Konsulatem Generalnym RP w Malmö pod egidą EUWP. W listopadzie 2010 r. w Domu Polonii w Pułtusku obradowała Rada Prezesów EUWP.

W lutym 2011 r. odbył się w Berlinie Zjazd Konwentu Organizacji Polskich w Niemczech z udziałem władz EUWP. W marcu 2011 r. w Sulejówku odbyło się posiedzenie Rady Oświaty Polonijnej, na którym większość członków rady poddała krytyce sztuczny podział na publiczne i niepubliczne szkoły polonijne. W Ostródzie zebrał się II Światowy Zjazd Nauczycieli Polonijnych pod hasłem „Wschód, Zachód – Łączy nas Polska”. W maju 2011 r. Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, wspólnie z Radą Polonii Świata, Kongresem Polonii Amerykańskiej oraz Europejską Unią Wspólnot Polonijnych zorganizowało w Rzymie światowe spotkanie Polonii, podczas uroczystości beatyfikacyjnych Jana Pawła II z udziałem Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego i Ks. Kardynała Stanisława Dziwisza. Na uroczystości przybyło 3800 rodaków z 30 krajów świata. Europejski Dzień Polonii obchodzono w Akwizgranie, gdzie nagrodę Polonicus otrzymał prof. Norman Davies. Centralne obchody Dnia Polonii z udziałem Marszałka Senatu Bogdana Borusewicza odbyły się w Winnicy i Berdyczowie na Ukrainie. W skład delegacji EUWP wchodzili Tadeusz Adam Pilat, Andżelika Borys, Michał Mackiewicz, Emilia Chmielowa i Andżelika Orechwo. W Budwie zebrali się przedstawiciele polonijnych organizacji bałkańskich i założyli Związku Bałkańskich Organizacji Polonijnych „Polonika Bałkanika“, którego prezesem została Wanda Vujisić z Czarnogóry. W czerwcu w Berlinie odbył się koncert z okazji 20-lecie Traktatu Polsko-Niemieckiego, z udziałem przedstawicieli EUWP. W lipcu 2011 r. odsłonięto we Lwowie pomnik pomordowanych profesorów lwowskich, a w Warszawie na Zamku Królewskim odbyła się uroczystość wręczenia nagród laureatom konkursu „Być Polakiem”. Nagrody wręczali w imieniu EUWP: Tadeusz Adam Pilat, Helena Miziniak i Roman Śmigielski.

Delegacja EUWP uczestniczyła też w XV Światowym Festiwalu Polonijnych Zespołów Folklorystycznych w Rzeszowie. W sierpniu odbyły się z udziałem przedstawicieli EUWP XV Światowe Letnie Igrzyska Polonijne Dolny Śląsk 2011. Z tej okazji odbyło się we Wrocławiu spotkanie poświęcone zwołaniu zjazdu Polonii świata. Prezydent EUWP Tadeusz Adam Pilat uczestniczył w Krakowie w III Kongresie Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie połączonym z posiedzeniem Rady Oświaty Polonijnej. We wrześniu 2011 roku nastąpiło zakończenie prac Polonijnej Rady Konsultacyjnej przy Marszałku Senatu VII Kadencji, która poparła wniosek Tadeusz Pilata o pozostanie funduszy polonijnych w Senacie. W listopadzie przed obradami Rady Prezesów delegacja EUWP pod przewodnictwem prezydenta Tadeusza Adama Pilata spotkała się z ministrem Radosławem Sikorskim. Omówiono ważną sprawę przekazania środków z Senatu RP do Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Delegacja EUWP spotkała się również w tej samej sprawie z Marszałkiem Senatu RP Bogdanem Borusewiczem. Rada Prezesów w Pułtusku określiła stanowisko i wydała oświadczenie EUWP w sprawie środków polonijnych. W grudniu 2011 r. zainaugurowano w Berlinie III edycję konkursu „Być Polakiem”. EUWP reprezentowali Helena Miziniak, Aleksander Zając i Roman Śmigielski.

W lutym 2012 r. Europejska Unia Wspólnot Polonijnych w liście do Premiera Holandii Marka Rutte potępiła uruchomienie antyimigracyjnej i antypolskiej strony internetowej holenderskiej Partii Wolności. W marcu z okazji zakończenia X Światowych Igrzysk Polonijnych Śląsk-Beskidy 2012, zebrał się w Szczyrku Komitet Organizacyjny IV Zjazdu Polonii i Polaków z Zagranicy. Również w marcu tego roku w Pułtusku odbyło się VIII Walne Zebranie Delegatów Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, które na 4-letnią kadencję wybrało na stanowisko prezesa Longina Komołowskiego. W kwietniu 2012 r. odbył się w Ostródzie III Światowy Zjazd Nauczycieli Polonijnych pt. “Wschód, Zachód – łączy nas Polska”. Dzień Polonii obchodzono z udziałem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego w Warszawie, a następnie w Pułtusku, gdzie z gośćmi polonijnymi spotkał się minister spraw zagraniczny Radosław Sikorski. W Akwizgranie statuetką „Polonicusa” uhonorowano Helenę Miziniak. W maju w lokalach konferencyjnych Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP odbyła się narada w sprawie oświaty polskiej poza granicami kraju. W tym roku z udziałem przedstawicieli EUWP odbyły się następujące jubileusze: 95-lecie Zjednoczenia Polskiego w Helsingforsie, 65-lecie Zjednoczenia Polskiego w Wielkiej Brytanii, 20-lecia Federacji Organizacji Polskich na Ukrainie i 65-lecia Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego. Po raz pierwszy Prezydent EUWP Tadeusz Adam Pilat wziął udział w lipcu w VIII Polonijnym Festiwalu Dziecięcych Zespołów Folklorystycznych w Iwoniczu Zdroju, a w sierpniu w Góralskim Święcie PZKO w Jabłonkowie na Zaolziu. Również w sierpniu 2012 roku odbył się w Warszawie i Pułtusku IV Zjazd Polonii i Polaków z Zagranicy pod hasłem „…by czuć się Polakiem”, w którym udział wzięło około 300 delegatów z 44 krajów świata. Dwuosobową delegację EUWP stanowili prezydent Tadeusz Adam Pilat i prezydent honorowy Helena Miziniak, która przewodniczyła komitetowi organizacyjnemu i zjazdowi. Sejm Polonijny zapoczątkował 3-dniowe obrady zjazdu, w czasie których działacze EUWP Roman Śmigielski, Aleksandra Podhorodecka i Piotr Małoszewski wygłosili główne referaty zjazdowe i przewodniczyli zjazdowym komisjom. We wrześniu 2012 r. w Ministerstwie Edukacji Narodowej odbyła się narda w sprawie przyszłości Rady Oświaty Polonijnej. W październiku odbył się w Berlinie Monitor Emigracji Zarobkowej 2012 pod hasłem „Powrót czy emigracja?”, po raz pierwszy w dużej części sfinansowany przez EUWP. W listopadzie z okazji Święta Niepodległości Polski zebrał się w Pułtusku Komitet Organizacyjny zjazdu Rady Polonii Świata. Również w listopadzie 2012 r. odbył się w Pułtusku VIII Zjazd Europejskiej Unii Wspólnot Polonijnych. Zjazd wybrał na stanowisko prezydenta EUWP Helenę Miziniak. W skład Sekretariatu weszli: wiceprezydent – Aleksander Zając, sekretarz generalny – Roman Śmigielski oraz trzej sekretarze: Halina Romanowa (Rosja), Teresa Kopeć (Austria) i Wanda Vujisić (Czarnogóra). Ustępującemu prezydentowi Tadeuszowi Adamowi Pilatowi delegaci nadali tytuł honorowego prezydenta EUWP.

W styczniu 2013 r. delegacja EUWP uczestniczyła w uroczystościach pogrzebowych Prymasa Polski Kardynała Józefa Glempa. W marcu 2013 r. przedstawiciele Sekretariatu EUWP uczestniczyli w Walnym Zjeździe „Forum Polonii” w Wiedniu i w Rzymie w Zjeździe Związku Polaków we Włoszech. W kwietniu 2013 r. prezydent EUWP Helena Miziniak została uhonorowana na Zamku Królewskim w Warszawie Nagrodą TVP Polonia, a w Akwizgranie nagrodą „Polonicus”, wręczaną w Sali Koronacyjnej Karola Wielkiego. Z okazji uroczystości Święta Flagi Rzeczypospolitej Polskiej oraz Dnia Polonii i Polaków za Granicą 2 maja do Warszawy przybyła grupa działaczy EUWP w składzie: Helena Miziniak, Tadeusz Adam Pilat, Aleksander Zając, Halina Romanowa, Teresa Kopeć, Mieczysław Jaśkiewicz, Ryszard Stankiewicz i Emilia Chmielowa. Wzięli udział w posiedzeniu Rady Krajowej Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, w spotkaniu z dyrektor Departamentu Współpracy z Polonią MSZ Barbarą Tuge-Erecińską, w posiedzeniu komitetu organizacyjnego Zjazdu Rady Polonii Świata. W lipcu 2013 r. zebrał się i obradował Sekretariat EUWP z okazji uroczystego zakończenia Konkursu „Być Polakiem” na Zamku Królewskim w Warszawie. Funkcję przewodniczącego jury konkursu pełnił sekretarz generalny EUWP Roman Śmigielski. W sierpniu 2013 r. delegacja EUWP uczestniczyła w Kielcach w inauguracji XVI Światowych Igrzysk Polonijnych ,a we wrześniu w inauguracji XXII Dni Kultury Polskiej w Wiedniu. W tym roku odbyły się jubileusze: w Londynie 60-lecia Polskiej Macierzy Szkolnej w Wielkiej Brytanii i w Warszawie – 25-lecia Związku Polaków na Białorusi. W listopadzie 2013 r. odbył się w Warszawie zjazd Rady Polonii Świata. Prezesem został wybrany Jan Cytowski, wiceprezes Kongresu Polonii Kanadyjskiej, a wiceprezesami – Helena Miziniak, prezydent EUWP i Michał Mackiewicz, prezes Związku Polaków na Litwie.